Φωτογραφία από κεραυνούς σε κατοικημένη περιοχή.
------------------------------------------------------------------------------
Μεγάλο τμήμα του παρόντος άρθρου, μαζί με πάρα πολλά άλλα ενδιαφέροντα άρθρα γνώσης, μπορείτε να το βρείτε στον 1ο τόμο του μεγάλου τρίτομου επιστημονικού έργου για όλους, «Τα φυσικά φαινόμενα και η επιστημονική ερμηνεία τους», του Χρήστου Γ. Ντουντουλάκη, από τις εκδόσεις Οσελότος.
------------------------------------------------------------------------------
Πώς μπορούμε να προστατευτούμε από τους κεραυνούς;
------------------------------------------------------------------------------
Το παρόν άρθρο και η μεταφορά υλικού από το παραπάνω βιβλίο, εδώ σε αυτήν την επιστημονική και κυρίως καιρική σελίδα, κρίνεται σκόπιμο και αναγκαίο, καθώς όλο και περισσότεροι φωτογράφοι βγαίνουν να συλλάβουν στιγμές εν ώρα καταιγίδας, χωρίς να έχουν την απαραίτητη εμπειρία ή επίγνωση του κινδύνου στον οποίο θέτουν τον εαυτό τους! Να έχετε πάντα κατά νου ότι είστε σε μεγαλύτερο κίνδυνο από όσο μπορείτε να υπολογίσετε! Με αυτό κατά νου, πάντα, προχωράμε στους κανόνες προστασίας.
------------------------------------------------------------------------------
Αν βρεθεί κάποιος στην εξοχή εν ώρα καταιγίδας και δεν υπάρχει κάποια ασφαλής περιοχή - κτήριο εκεί κοντά, το αυτοκίνητο είναι μια πολύ καλή λύση για προστασία, αρκεί ο επιβάτης να μην ακουμπά τα μεταλλικά μέρη του αμαξώματος, τις συσκευές και να έχει τις πόρτες και τα παράθυρα κλειστά! Το αγώγιμο αμάξωμα του αυτοκινήτου δρα ως κλωβός Faraday, εξουδετερώνοντας το ηλεκτρικό πεδίο στο εσωτερικό του. Εννοείται πως τα αμάξια με μη-αγώγιμη οροφή (όπως τα cabrio, κ.λπ.), δεν προσφέρουν κάποια προστασία.
Αποφεύγετε αυστηρά να είστε σε ανοιχτούς χώρους όπου θα αποτελείτε το ψηλότερο αντικείμενο σε αυτούς ή ένα από τα ψηλότερα ή να βρίσκεστε κοντά σε τέτοια αντικείμενα (π.χ. λάμπες φωτισμού, μεμονωμένα δέντρα, στύλους ηλεκτρισμού, αγώγιμους - μεταλλικούς φράκτες), μέσα στη θάλασσα, σε βάρκα, κάτω από δέντρα, σε ψηλά σημεία ή σε μικρές μη-μεταλλικές κατασκευές που βρίσκονται απομονωμένες. Το συντριπτικό ποσοστό απωλειών λόγω κεραυνού, έχει συμβεί με αυτούς τους τρόπους.
Κεραυνός σε δέντρο. Ένας καλός λόγος για να μην αναζητάτε προστασία κάτω από δέντρα εν ώρα καταιγίδας. Αυτή η εντυπωσιακή φωτογραφία, στο όρος Αιγάλεω, είναι ευγενική προσφορά του Χρήστου Παπασούλη.
Εάν βλέπετε ήδη κεραυνούς ή ακούτε βροντές, τότε θα πρέπει να αναζητήσετε καταφύγιο άμεσα! Η καλύτερη προστασία είναι η πρόληψη.
Προφανώς, θα πρέπει να αποφύγετε τη μετακίνηση με μηχανή ή άλλο μέσο στο οποίο θα είστε ακάλυπτοι (π.χ. ποδήλατο) εν ώρα καταιγίδας.
Γενικότερα, ένας κεραυνός δεν είναι απόλυτο ότι θα χτυπήσει το υψηλότερο αντικείμενο σε μια περιοχή, όμως αυτό συγκεντρώνει τις μεγαλύτερες πιθανότητες. Ο αναγνώστης ας έχει υπόψη του πάντως ότι ρόλο παίζουν και άλλες παράμετροι όπως π.χ., η αγωγιμότητα του εδάφους. Αν είστε σε ανοιχτό χώρο και διατρέχετε άμεσο κίνδυνο κεραυνοβόλησης, αποφύγετε να ξαπλώσετε στο έδαφος, ωστόσο φροντίστε να μείνετε όσο γίνεται χαμηλότερα, με λυγισμένα τα γόνατα, ενωμένες τις φτέρνες και το κεφάλι χαμηλά. Η ακριβής στάση που είναι καλό να λάβετε, φαίνεται στο ακόλουθο σχήμα. Σημειώστε ότι αυτή είναι η έσχατη λύση και δεν αποτελεί τρόπο προστασίας, αλλά μια μικρή μείωση της πιθανότητας να σκοτωθείτε. Καλό θα είναι να φροντίσετε να μην φτάσετε ποτέ σε αυτήν την κατάσταση!
Το καλύτερο καταφύγιο είναι κατοικημένα, μεγάλα κτήρια (με αλεξικέραυνο ακόμη καλύτερα) ή μεγάλες κατασκευές (από οπλισμένο σκυρόδεμα κατά προτίμηση). Μπορείτε να βγείτε από αυτά, τουλάχιστον 30' μετά το τελευταίο μπουμπουνητό. Αν αυτό σας φαίνεται υπερβολικό, τότε θα πρέπει να γνωρίζετε πως, τα περισσότερα θανατηφόρα κεραυνικά πλήγματα συνέβησαν σε ανθρώπους που βγήκαν από το προστατευμένο μέρος που βρίσκονταν, νωρίτερα από ότι έπρεπε (περισσότερα για αυτό, θα δείτε και παρακάτω).
Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε αυτήν την κατασκευή θα πρέπει να αποφεύγονται οι πρίζες και η οποιαδήποτε επαφή με αυτές (μέσω τηλεφώνου ή ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών συσκευών τις οποίες για να προστατέψετε, πρέπει να τις βγάλετε από την πρίζα, από πριν), όπως επίσης και οτιδήποτε άγει τον ηλεκτρισμό, δηλαδή οτιδήποτε μεταλλικό σε επαφή με τον τοίχο, όπως σωλήνες/καλώδια ή νερό στις βρύσες. Καλό θα είναι να υπάρχει απόσταση και από τα παράθυρα, τα οποία θα πρέπει να είναι κλειστά. Προτιμάτε τα εσωτερικά δωμάτια του σπιτιού. Έχουν καταγραφεί απώλειες εν ώρα καταιγίδας, στην κουζίνα και στο μπάνιο από χρήση τρεχούμενου νερού, όπως και δίπλα από ανοιχτά παράθυρα.
Αν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο και αντιληφθείτε καταιγίδα να πλησιάζει, αναζητήστε καταφύγιο άμεσα χωρίς καμία χρονοτριβή! Πολλοί τραυματισμοί και θάνατοι οφείλονται στην ολιγωρία ή την υπερβολική σιγουριά. Γενικότερα, όταν υπάρχουν προγραμματισμένες δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο, είναι απαραίτητο να συμβουλεύεστε τα δελτία καιρού του επίσημων φορέων για την πρόγνωση του καιρού στη χώρα μας (όπως το ΕΑΑ και η ΕΜΥ), τα τυχόν έκτακτα δελτία επικίνδυνων καιρικών φαινομένων που αυτοί εκδίδουν αλλά και να παρατηρείτε τον καιρό γύρω σας για σημάδια απότομης αλλαγής.
Αν τα μαλλιά τα δικά σας ή φίλων σας στέκονται όρθια (συμβαίνει λόγω άπωσης ομόσημων φορτίων που θα έχουν «πλημμυρίσει» την περιοχή και το σώμα σας εκείνη τη στιγμή) ή ακούγεται μία χαμηλής έντασης βοή ή νιώθετε κνησμό χωρίς ιδιαίτερη αιτία ή ακούγονται «σπινθηρισμοί» (ιδιαίτερα αν υπάρχουν κεραίες στην περιοχή, οι ήχοι αυτοί είναι εντονότεροι) ή άλλοι παράξενοι ήχοι, τότε ο κίνδυνος είναι άμεσος και ο κεραυνός αναμένεται να πέσει στην περιοχή ή και πάνω σας σχεδόν άμεσα! Βλέπε και ακόλουθη φωτογραφία.
Ένα ακόμη φαινόμενο που μπορεί να παρατηρηθεί, δευτερόλεπτα πριν το χτύπημα κεραυνού σε μια περιοχή, είναι μια συνεχής αμυδρή ιώδης-μπλε λάμψη ή φως, σε διάφορα μεταλλικά, κυρίως αιχμηρά, αντικείμενα στην περιοχή. Λέγεται και St. Elmo's fire και προκαλείται από τη μεγάλη ένταση που έχει αποκτήσει το ηλεκτρικό πεδίο στην περιοχή, πριν το κεραυνικό πλήγμα, δημιουργώντας ιονισμούς τοπικά στο διηλεκτρικό (τον ατμοσφαιρικό αέρα, εν προκειμένω).
Αν κάποιος έχει χτυπηθεί από κεραυνό, μην διστάσετε να του προσφέρετε τις πρώτες βοήθειες, αφού πρώτα τον τοποθετήσετε σε ασφαλές μέρος και καλέσετε άμεσα βοήθεια, καθώς δεν διατηρεί ηλεκτρικό φορτίο μετά το χτύπημα. Αν ξέρετε CPR (καρδιοαναπνευστική ανάνηψη), προσφέρετέ την άμεσα εφόσον χρειαστεί (ελέγξτε αν έχει παλμό)! Υπάρχουν περιπτώσεις που, άνθρωποι οι οποίοι χτυπήθηκαν από κεραυνό και έπεσαν αναίσθητοι, κατέληξαν επειδή δεν κατάφεραν να λάβουν άμεσα την απαραίτητη ιατρική φροντίδα!
Η πρόταση «ο κεραυνός δεν χτυπά ποτέ δύο φορές στο ίδιο σημείο» αποτελεί επικίνδυνο μύθο.
Επίσης, οι μπότες/σόλες/παπούτσια από μη-αγώγιμο υλικό, δεν προσφέρουν καμία προστασία παρά ό,τι αντίθετο φημολογείται.
Το κινητό εν λειτουργία, επίσης, δεν αυξάνει τον κίνδυνο να πληγούμε από κεραυνό, καθώς ο ρόλος της μη-ιονίζουσας πολυκατευθυντικής ακτινοβολίας ραδιοκυμάτων, η οποία «συνδέει» το κινητό με την τοπική κεραία κινητής τηλεφωνίας, είναι ανύπαρκτος σε σχέση με τις τεράστιες κατανομές φορτίου ανάμεσα στη Γη και το καταιγιδοφόρο νέφος.
Ακόμη και όταν ο καιρός είναι βαρύς με πολύωρη βροχή και χαμηλά νέφη, χωρίς κεραυνούς, είναι πολύ επικίνδυνο να βρισκόμαστε εκτεθειμένοι, καθώς έχουν καταγραφεί κεραυνοβολήσεις από μεμονωμένους κεραυνούς σε τέτοιες περιπτώσεις, παρ’όλη την απουσία κεραυνών επί ώρες πριν.
Πέρα από τους γενικούς αυτούς κανόνες προστασίας, υπάρχουν κάποιοι ακόμη που αφορούν ιδιαίτερα τους κυνηγούς καταιγίδων:
Αν παρατηρείτε μία καταιγίδα που κρίνετε ότι βρίσκεται σε ασφαλή απόσταση από εσάς, προσέχετε πάντα μήπως υπάρχει και κάποιος άλλος πυρήνας που τυχόν αναπτύσσεται πολύ κοντά σας ή ακόμη και από πάνω σας! Αυτοί είναι οι πλέον επικίνδυνοι, καθώς πολλές φορές είναι «σιωπηλοί» και η πρώτη εκκένωση με την οποία θα κάνουν αισθητή τη παρουσία τους, μπορεί να είναι ακόμη και πάνω σας!
Μεγάλη προσοχή σε χαλαζόκοκκους που πέφτουν μεμονωμένοι με ελάχιστη ή καθόλου βροχή. Συνήθως συνοδεύονται από κεραυνούς στο ίδιο σημείο! (Αυτό αναφέρεται διότι διάφοροι, όταν βλέπουν χαλαζόκοκκους, σπεύδουν να τους πιάσουν για φωτογραφία, αγνοώντας την επικινδυνότητα).
Σε αυτό το βίντεο, στη χρονική στιγμή 1:13 (ο σύνδεσμος οδηγεί αυτόματα σε εκείνο το χρονικό σημείο), προσέξτε που βρίσκεται ο πυρήνας της καταιγίδας και πόσο κοντά στην κάμερα (και μακριά από τον πυρήνα) σκάει ο διπλός κεραυνός. Επρόκειτο για ένα supercell, που λίγο νωρίτερα είχε δώσει σίφωνα ξηράς. Εδώ το βλέπουμε καθώς φεύγει και στην πίσω πλευρά του σημειώνονται κεραυνοί «bolt from the blue», το επικίνδυνο χαρακτηριστικό των οποίων, είναι ότι μπορούν να χτυπήσουν αρκετά χιλιόμετρα μακριά από το κέντρο της καταιγίδας ή αυτό που νομίζουμε/θεωρούμε ως κέντρο, οπτικά.
Κοιτάξτε πόσο μακριά και πόσο απρόβλεπτα μπορεί να χτυπήσει ένας κεραυνός, στις επόμενες φωτογραφίες.
Φωτογραφία κεραυνού τύπου «bolt from the blue» στον Σαρωνικό κόλπο, από τον Δημήτρη Σαγιάκο.
Φωτογραφία κεραυνού τύπου «bolt from the blue» στην Αρτέμιδα, από τον Χρήστο Γ. Ντουντουλάκη.
Αν βρίσκεστε κάτω από μη-αγώγιμο (π.χ. ξύλινο) στέγαστρο, ΔΕΝ είστε ασφαλείς! Τις μη-αγώγιμες κατασκευές (π.χ. τέντες, κιόσκια, σκηνές κ.λπ.), ένας κεραυνός μπορεί να τις διαλύσει με ευκολία, καταφέρνοντας θανατηφόρο πλήγμα σε ό,τι βρίσκεται κάτω από αυτές! Έχουν καταγραφεί αρκετοί θάνατοι από κεραυνοβολήσεις σε τέτοιες πρόχειρες κατασκευές.
Αν βρίσκεστε σε κοιλώματα βράχων ή μικρά σπήλαια, θεωρώντας ότι είστε προστατευμένοι, τότε, επίσης, ΔΕΝ είστε ασφαλείς! Η ακόλουθη φωτογραφία θα σας πείσει. Το ηλεκτρικό φορτίο από τον κεραυνό, είναι τεράστιο και μπορεί να διαδοθεί στο έδαφος, πιο μακριά από όσο νομίζετε.
Τέλος, κάποια πολύ σύντομα και απλά infographics περί προστασίας από τους κεραυνούς...
------------------------------------------------------------------------------
Χρήσιμοι σύνδεσμοι
Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία
Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας
Meteoalarm
BlitzOrtung (Χάρτης ηλεκτρικών εκκενώσεων σε πραγματικό χρόνο)
Πιο εξειδικευμένοι σύνδεσμοι παρακολούθησης καιρού
------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------
