=========================================================== Χρήση (αναδημοσίευση τμήματος ή ολόκληρου, αντιγραφή, κ.λπ.) του αρχείου/άρθρου αυτού, μπορεί να γίνεται με ενεργό link που θα οδηγεί εδώ, ενώ θα πρέπει να αναφέρεται ρητά ο δημιουργός του αρχείου (Χρήστος Ντουντουλάκης).
===========================================================
Καλώς ήλθατε στο αρχείο διαταραχών (καταιγίδων) το οποίο αφορά τη περιοχή του λεκανοπεδίου κυρίως. Είναι μία πρότυπη προσπάθεια καταγραφής σημαντικών γεγονότων σε 2 μέρη:
A) Σε έναν εύχρηστο συνοπτικό πίνακα (από το 1994 και μετά) και
Β) Σε χάρτη με τις τροχιές των καταστροφικότερων χαμηλών αλλά και άλλων παραδειγμάτων (πριν το 2012 και πίσω, ως το 1896).
Πιο συγκεκριμένα, στους παρακάτω πίνακες, αναγράφεται εν συντομία η ημερομηνία της διαταραχής, κάποια πολύ αδρά χαρακτηριστικά της, ενώ παρέχονται α) ο χάρτης με τα γεωδυναμικά ύψη στο ισοβαρικό επίπεδο των 500 hPa μαζί με τις επιφανειακές πιέσεις (πηγή: Meteociel), β) ο χάρτης των επιφανειακών συστημάτων (πηγή: Met Office), γ) Ραδιοβολήσεις ή σε ορισμένες περιπτώσεις προγνωστικά τεφιγράμματα (πηγές: severeweather.ch και weatheronline) και δ) το μετεώγραμμα (πηγή: wetterzentrale).
Ακολουθούν κάποιες παλαιότερες επιλεγμένες καταιγίδες.
Στον ακόλουθο χάρτη, έχουν σχεδιαστεί οι πορείες φθινοπωρινών & χειμερινών χαμηλών που έχουν δώσει ισχυρές/ιστορικές καταιγίδες στην Αττική (για σύγκριση & μελλοντική ανάλυση). Ο αριθμός κάθε πορείας αναλύεται στον πίνακα παρακάτω. Μία πρώτη ανάγνωση δείχνει πως ένα χαμηλό σε θέση νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου είναι πολλά υποσχόμενο για Αττική (περιοχές με γκρί και κυρίως με σκούρο γκρι στον χάρτη). Επίσης, ένα χαμηλό που περνάει έχοντας την Αττική στα νότια, δύσκολα θα δώσει κάτι καλό (π.χ. 18) και θα εξαρτηθεί από αρκετούς παράγοντες. Τέλος, πολλές ιστορικές καταιγίδες έχουν προκύψει από χαμηλό στη κεντροβόρεια Ιταλία από αυλώνα που εισέρχεται στη κεντρική μεσόγειο και κινούμενα πολύ αργά ανατολικά-νότιοανατολικά, συνδυάζονται με υψηλές πιέσεις δίνοντας ΝΝΔ, Ν, ΝΝΑ επιφανειακό ρεύμα στην Αττική.
Πηγή των καταιγίδων 1896-1938: Διπλωματική εργασία Μ.Νικολαίδου & Ε.Χατζηχρήστου, "Καταγραφή & αποτίμηση ζημιών από πλημμύρες στην Ελλάδα & τη Κύπρο", ΕΜΠ, 1995.
Είναι το πρώτο αρχείου του είδους του. Σε αυτό καταγράφονται όλα τα οπτικά ατμοσφαιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται στην Αττική (κυρίως εντός Λεκανοπεδίου) και φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα. Να σημειωθεί πως πριν το 2017, η μειωμένη συχνότητα οφείλεται κυρίως σε μη-συστηματική παρατήρηση. Από το 2017 και έπειτα, υπάρχει συστηματικότερη παρατήρηση.
Κατά κανόνα, τα πιο συνήθη οπτικά φαινόμενα είναι τα παρήλια και η άλως των 22 μοιρών. Όταν υπάρχουν νέφη της κατηγορίας cirrus (θύσανοι), η πιθανότητα να εμφανιστούν τέτοια φαινόμενα αυξάνει.
Εχθές το βράδυ (27/11/2017) επιχειρήσαμε μαζί με τον Δημήτρη Σαγιάκο, να κυνηγήσουμε red sprites από τις καταιγίδες που θα βρίσκονταν στο ανατολικό Αιγαίο και τη δυτική Τουρκία.
Τελικά συλλάβαμε ένα αμυδρό. Δυστυχώς λόγω του γεγονότος ότι χρησιμοποιούσαμε ευρυγώνιο φακό σε συνδυασμό με το φως του φεγγαριού (ήταν σχετικά νωρίς, γύρω στις 1930 το βράδυ) και του ότι το φαινόμενο καταγράφηκε χαμηλά στον ορίζοντα, μας άφησε με ένα αμυδρό ίχνος του φαινομένου (φαίνεται σαν κόκκινο σημάδι αριστερά από το μοναχικό νέφος).
Η λήψη από τον Χρήστο Ντουντουλάκη (11 mm f/2.8, iso 8k)
Καλώς ήλθατε στο Ενοποιημένο Μετεωρολογικό Αρχείο Αθηνών. Επιλέξτε, από τα παρακάτω, το αρχείο που επιθυμείτε (ανανεώνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα).
Δεν μπορεί να μην αναφερθεί κάποιος στη τραγωδία της Μάνδρας, εκκινώντας το αφιέρωμα σε αυτή τη κακοκαιρία. Για αυτή τη τραγωδία, θα γίνει αναφορά στο τέλος του παρόντος άρθρου, υπό το πρίσμα μιας πιο μετεωρολογικής σκοπιάς.
Τόσο για τη Μάνδρα, όσο και για αυτό που ακολούθησε και στην υπόλοιπη Αττική τις επόμενες μέρες, δεν μπορεί να πει κάποιος που γνωρίζει στοιχειωδώς τα κλιματικά χαρακτηριστικά της περιοχής αλλά και τα ιδιαίτερα ανησυχητικά προγνωστικά στοιχεία που φαίνονταν στους χάρτες, ότι δεν το περίμενε. Στα μετεωγράμματα παρατηρεί κάποιος ένα καθεστώς μόνιμης υψηλής αστάθειας με διάτμηση στο ανεμολογικό πεδίο, συνδυαζόμενη με τροφοδοσία των χαμηλών τροποσφαιρικών στρωμάτων με θερμές και υγρές αέριες μάζες,
Ο ουρανός, ήδη από τις 8-9 το πρωί δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Στο βάθος στα ΝΔ, Ν και Δ, αστραπές και ένας συνεχής υπόκωφος βόμβος.
Ξεσπά η πρώτη καταιγίδα, βροχή, χαλάζι και μόνο αφού τελικά περάσει από πάνω μου, φάνηκε το τερατώδες μέγεθός της
και πανοραμική προς τα ΒΑ
Ξαφνικές βίαιες ριπές ανέμου από τη νηνεμία, με έκαναν να υποψιαστώ και να κοιτάξω ψηλά... ένα funnel κρεμόταν στροβιλιζόμενο από πάνω μου (πάνω δεξιά στην ακόλουθη φωτογραφία).
Χωρίς ανάσα, νέα καταιγίδα με πολύ νερό, αρκετούς κεραυνούς και χαλάζι κατά διαστήματα. Το ανεμοβρόχι με περιόρισε στη λήψη βίντεο. Συνελήφθησαν κάποιες εκκενώσεις και από αυτό το πέρασμα πάλι από ΝΝΔ προς ΒΒΑ
Πριν προλάβει να ολοκληρωθεί αυτή η καταιγίδα, νέο σαρωτικό μέτωπο σκοτεινιάζει τα πάντα ξερνώντας χαλαζο-πρασινίλα και έρεβος. Μέσα στο ανεμοβρόχι και τους κεραυνούς, ακόμη δεν θυμάμαι πως κατάφερα να τραβήξω τις ακόλουθες φωτογραφίες από το νέο ανυπόμονο μέτωπο
Μετά το πέρασμα των τριών αυτών καταιγίδων, ακολουθεί ανάπαυλα με λίγα σύννεφα και υγρά αχλύς κατά τόπους στο λεκανοπέδιο.
Προχωράμε στο επόμενο πιάτο το απόγευμα και το βράδυ της 16/11
Ήδη από το ηλιοβασίλεμα και νωρίς το βράδυ, τα καταιγιδοφόρα νέφη υψώνονταν απειλητικά προς τον Δ και ΝΔ ορίζοντα
Μετά από λίγη ώρα, αλλεπάλληλες λάμψεις κυρίως προς τα ΝΔ. Εντυπωσιακοί crawlers σκίζουν τους ουρανούς σε ένα τεράστιο εύρος (υπήρξαν crawlers που διαπερνούσαν ολόκληρο τον δυτικό ορίζοντα από τη Σαλαμίνα ως τη ΒΔ Πάρνηθα!). Ωστόσο δύσκολα μπορούσαν να συλληφθούν λόγω της θολούρας. Ανεμοβρόχι κατά διαστήματα, εντυπωσιακοί κεραυνοί CG σπανιότερα.
Η Ακρόπολη με crawlers και CG στο Σαρωνικό
Στη συνέχεια, υπήρξε άλλη ισχυρή καταιγίδα. Το ανεμοβρόχι ήταν απαγορευτικό για φωτογραφίες αν και οι αλλεπάλληλοι κεραυνοί που έπεφταν ήταν εντυπωσιακοί. Επιδόθηκα και πάλι σε λήψη βίντεο. Οριζόντια βροχή, χαλάζι, κεραυνοί, ομίχλη:
Πέρασαν αλλεπάλληλα κύματα καταιγίδων στη συνέχεια. Έχασα το μέτρημα να πω την αλήθεια. Στο σύνολο πρέπει να ήταν 6 τουλάχιστον ως τα ξημερώματα.
Και ερχόμαστε στο πρωί της 17/11, στη 3η υπερκυτταρική καταιγίδα. Για αυτήν μόνο δέος. Από το πρωί το μέγεθος της ήταν τερατώδες. Εδώ, όπως φαινόταν στις κάμερες του ΕΑΑ της Πεντέλης καθώς ερχόταν
Για τις ακόλουθες φωτογραφίες, πρέπει να ευχαριστήσω τον Δημήτρη Σαγιάκο που με ειδοποίησε εγκαίρως, για να τις τραβήξω!
Τα άκρα του φεύγουν από το κάδρο...
Η έλευση του...
Και διπλό ουράνιο τόξο χαμηλά
Ένας από τους κεραυνούς, στο "υπογάστριο" του τέρατος
Αν και το hook echo με το χαρακτηριστικό V-notch σε εν δυνάμει tornadic supercells όπως αυτό στις 17/11 το πρωί, θα το αναζητήσει κάποιος σε reflectivity radar, σε κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις, μπορεί να καταγραφεί το περίγραμμα του (μαζί με τις πληροφορίες για τον υετό που φέρει) σε ραντάρ βροχόπτωσης. Αυτό συνέβη (και δεν είναι η 1η φορά) και τώρα και καταγράφηκε από το radar του wetteronline (Πηγές: https://www.wetteronline.de/ και https://www.wetteronline.de/apps)
Μετά από αυτό, ακολούθησε και δεύτερο τέρας, αυτή τη φορά συνοδευόμενο από πάρα πολύ χαλάζι! Χαρακτηριστικές οι ραγδαιότητες, λόγω χαλαζιού, σε διάφορους σταθμούς όπως
Ακολουθεί ένα βίντεο με κάποιες από τις στιγμές το βράδυ της 16/11 και στο τέλος του, από το πρωί της 17/11. Ακούστε τα βότσαλα χαλαζιού να πέφτουν από το 01:40 ως το 02:37 περίπου.
Το απόγευμα της 17/11, τα πράγματα ήταν πιο ήρεμα. Κοιτώντας προς Υμηττό
Ένα ιδιαίτερα λαμπρό παρήλιο, έκανε την εμφάνιση του λίγο αργότερα
Το ηλιοβασίλεμα με τα Cb προς τον ΝΔ ορίζοντα...
Στα αξιοσημείωτα των επόμενων 2 ημερών (18 & 19/11) όπου συνεχίστηκαν οι βροχές και οι καταιγίδες, είναι ο υδροσίφωνας που εμφανίστηκε στο Σαρωνικό, προς Σαλαμίνα στις 18/11 και συνελήφθη από τον Στέλιο Φουρτουλάκη, ιδρυτή του meteoclub.gr
και τα 2 funnel προς τα νότια του λεκανοπεδίου και τον Σαρωνικό, στις 19/11 τα οποία συνέλαβε ο Γιάννης Μάνεσης
Το ίδιο πρωί (19/11) είχαμε το shelf cloud με το outflow από τον υετό πίσω του. Η φωτογραφία είναι από τη Μαρία Καββαδία!
Επίσης, αντίστοιχες μπούκες είχαμε στις 15/11 με τη πρώτη φωτογραφία να είναι από τον Γιώργο Μητρόπουλο και τη δεύτερη από τον Φίλιππο Κολποδίνο
Σύννεφα Kelvin-Helmholtz λίγο πριν το πέρασμα της καταιγίδας στις 15/11
Zoom in σε αναπτύξεις, με τηλεφακό στις 15/11
Πολλά παιδιά επιχείρησαν αυτές τις μέρες και έχουν συλλάβει όμορφα πράγματα με τις κάμερες τους. Μπορείτε να τα δείτε στο Severe Weather Greece.
Στα ακόλουθα 3 βίντεο (Πηγές: https://www.wetteronline.de/ και https://www.wetteronline.de/apps) έχουν καταγραφεί τα 3 supercell που έπληξαν το λεκανοπέδιο στις 16 και 17/11 (αναγράφονται οι ακριβείς ώρες στα βίντεο). Χαρακτηριστικό τους, το μέγεθος τους, η απόκλιση της τροχιάς τους προς τα δεξιά σε σχέση με τη μέση τροχιά των υπολοίπων απλών καταιγίδων, η διάρκεια και η ένταση τους.
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο, όσο μου επιτρέπεται ως ανθρώπου αλλά και ως ερασιτέχνη μετεωρολόγου, να πω δυο λόγια, κυρίως από μετεωρολογική σκοπιά για αυτό που συνέβη στη Μάνδρα στις 15/11 τα ξημερώματα. Καταρχάς, επρόκειτο για ακραίο μετεωρολογικό φαινόμενο στην εξέλιξη του, δίχως άλλη συζήτηση. Μιλάμε για ένα στάσιμο ανατροφοδοτούμενο μέτωπο καταιγίδων με άξονα που πέρναγε πάνω από τις πληγείσες περιοχές, οι συνέπειες του οποίου ενισχύονταν και από την ορογραφία. Το εντυπωσιακά τραγικό από μετεωρολογική σκοπιά, είναι ότι η συγκεκριμένη περιοχή δεν έχει ούτε ένα σταθμό! Οπότε μόνο εκτιμήσεις μπορούν να γίνουν για το ύψος του υετού. Προς τούτο, αρκεί να θυμηθούμε πρόσφατα ότι σε ένα ιδιαίτερα βεβαρημένο αστικό περιβάλλον όπως αυτό της μητροπολιτικής περιοχής των Αθηνών, έπεσαν 140+ mm στις 22/2/13, 140+ mm στις 24/10/14 στα δυτικά προάστια και ως 180 mm στις 22/10/15, όλα αυτά σε λίγες ώρες, χωρίς να υπάρξουν ανάλογες συνέπειες (συγκριτικά με τα συμβάντα σε ένα ημι-αστικό περιβάλλον όπως αυτό της Μάνδρας). Επομένως, μία πρώτη εκτίμηση θα τοποθετούσε τον αριθμό των χιλιοστών στα 150-250 mm. Σε αυτό συνηγορούν και δορυφορικά δεδομένα που παρουσιάζονται στο site της NASA, από όπου και ο ακόλουθος χάρτης.
Σε αυτόν, μία τεράστια έκταση είναι στο τέλος της κλίμακας ( ~150 mm) ενώ και στο άρθρο αναφέρεται πως τα δεδομένα μπορεί να υποεκτιμούν σημαντικά το πραγματικό ποσό υετού. Επομένως, δεν επρόκειτο για μια "απλή βροχούλα" ή μια "μέτρια καταιγιδούλα". Αν ήταν έτσι, τότε οι άνθρωποι θα είχαν πνιγεί πολύ πιο πριν, σε άλλες τόσες "βροχούλες" και "καταιγιδούλες" που έχει δει και η Μάνδρα και η Δ. Αττική γενικότερα.
Κλείνοντας ωστόσο, θα ήθελα να πω πως το γεγονός ότι υπήρξε ένα ακραίο μετεωρολογικό φαινόμενο, ΔΕΝ ΚΑΛΥΠΤΕΙ ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ για αυτή τη τραγωδία. Το ακραίο γεγονός από μόνο του, χωρίς το μπάζωμα, μπορεί να δημιουργούσε κάποιες ζημιές ίσως και ενδεχομένως ως και κανένα θύμα. Για παράδειγμα, πριν γίνουν τα αντιπλημυρικά έργα στον Κηφισό, σε κάθε ακραία καταιγίδα (π.χ. 1977, 1994) θρηνούσαμε δεκάδες θύματα. Μετά το πέρας των έργων, τα οποία έγιναν, αφού χάθηκαν βεβαίως τόσες ζωές πρώτα, υπήρξαν πολλά ακραία γεγονότα, όμως δε συνεβη το παραμικρό, συγκριτικά με τότε. Άραγε, πόσα θύματα πρέπει να δει η Μάνδρα και η κάθε "Μάνδρα" για να μην μπαίνουν τα λεφτά πάνω από τις ανθρώπινες ζωές;
Η ακόλουθη φωτογραφία είναι Νίκου Διολέτη, από τη Μάνδρα, εκείνο το τραγικό πρωινό. Και ο ίδιος είναι παθών, αλλά ευτυχώς επιζών!
